Een optioneel beding van conventionele terugkeer geeft aan de schenker de keuzemogelijkheid om hetgeen hij heeft geschonken al dan niet terug te nemen bij vooroverlijden van de begiftigde. Wanneer de schenker opteert voor de terugkeer, is Vlabel van mening dat het verkooprecht is verschuldigd wanneer de terugkeer betrekking heeft op een onroerend goed.
Wettelijke terugkeer versus conventionele terugkeer
Vooraleer de standpunten van VLABEL toe te lichten, is het nuttig even in te gaan op het onderscheid tussen 'wettelijke' en 'conventionele' terugkeer. Zo bestaat er een wettelijke terugkeer bij schenkingen gedaan aan een descendent. Bij kinderloos vooroverlijden van laatstgenoemde en voor zover de schenking in natura nog terug te vinden is in de nalatenschap, keert het geschonkene automatisch en zonder enige wilsuiting terug naar de schenker-ascendent. Fiscaal was dergelijke terugkeer enigszins nadelig totdat de Vlaamse decreetgever in 2014 besliste om dergelijke handelingen niet langer te onderwerpen aan de successierechten.
De belastbaarheid van de wettelijke terugkeer (voor de wetswijziging in 2014) leidde tot de opmars van de conventionele terugkeer, aangezien er bij een conventionele terugkeer geen erfbelasting werd gevorderd op het moment van de terugkeer. Bij een conventionele terugkeerbedingen de schenker en begiftigde een ontbindende voorwaarde in de schenkingsakte. Bij vooroverlijden van de begiftigde gaan de geschonken goederen dan zonder enige wilsuiting terug naar de schenker. Ondanks het feit dat vandaag noch bij de wettelijke terugkeer noch bij de conventionele terugkeer erfbelasting is verschuldigd, geniet het beding van conventionele terugkeer civielrechtelijk de voorkeur op de wettelijke terugkeer, aangezien dit laatste ook effect kan sorteren in geval de vooroverleden begiftigde kinderen heeft. Bovendien kan aan de conventionele terugkeer zaakvervanging worden verbonden, zodat de terugkeer ook betrekking heeft op de goederen die in de plaats komen van het geschonkene.
Recente standpunten van VLABEL
Conventionele terugkeer
Voor wat betreft de fiscale behandeling van het beding van conventionele terugkeer brengt VLABEL eigenlijk niets nieuws onder de zon. In haar nieuwe standpunt bevestigt zij het vroegere federale standpunt. Bij een conventionele terugkeer behoort de waarde van het geschonken goed namelijk bij vooroverlijden van de begiftigde retroactief toe aan de schenker en maakt dus geen deel uit van de nalatenschap. Dit ongeacht of de geschonken goederen bij overlijden nog in natura aanwezig zijn, dan wel of de partijen in het verleden een beding van zaakvervanging overeengekomen zijn.
Bij schenking van soortgoederen zonder beding van zaakvervanging, is er echter sprake van een schuldvordering in hoofde van de schenker die bij voorrang in mindering moet worden gebracht van de waarde van roerende goederen van de nalatenschap.
Optionele conventionele terugkeer - roerende goederen
In een recent standpunt gaat VLABEL verder in op de fiscale gevolgen van de optioneel bedongen terugkeer. Daar waar de gewone conventionele terugkeer onmiddellijk uitwerking krijgt bij vooroverlijden van de begiftigde, wordt bij de optionele conventionele terugkeer aan de schenker een keuzevrijheid gegeven om al dan niet beroep te doen op de terugkeer. Wanneer de schenker niet opteert voor de terugkeer is er erfbelasting verschuldigd, omdat volgens het standpunt van VLABEL het goed dan toch tot de nalatenschap van de begiftigde behoort.
Optionele conventionele terugkeer - onroerende goederen
De situatie is anders wanneer de schenker wel opteert voor de terugkeer van een voorheen geschonken onroerend goed. VLABEL stelt dan dat een verkooprecht van 10% verschuldigd is.
In tegenstelling tot de gewone conventionele terugkeer beschouwt de Vlaamse administratie de gekozen terugkeer van een onroerend goed als een overdracht onder bezwarende titel. De optie wordt in dat geval aanzien als een last bij de schenking. Bijgevolg moet bij de gekozen wederoverdracht van het onroerend goed een akte ter registratie worden aangeboden met heffing van het verkooprecht (registratierecht) tot gevolg.
Voor meer info, mail naar kmocockpit@bdo.be